– door Manus –
‘Muziek is nutteloos. Muziek heeft geen doel. Het doel van muziek is niet om tot het einde van het nummer te komen. In dat geval zouden nummers sneller kunnen worden afgespeeld of zou er begonnen kunnen worden met de laatste noot. Dansen heeft geen doel. Bij dansen is het niet de bedoeling te kunnen eindigen op een specifieke plek in de ruimte. Het doel van dansen is het dansen zelf. Hetzelfde geldt volgens mij voor het leven als geheel.’
De uitspraak dat leven nutteloos zou zijn wordt binnen onze westerse cultuur opgevat als belediging. Het stellen van doelen wordt gewaardeerd en we plannen graag om zoveel mogelijk uit onze tijd te kunnen halen. Als westerlingen lijken we soms zoveel mogelijk te willen doen in zo weinig mogelijk tijd. Is deze efficiëntie wel het nastreven waardig?
Wat als elke dag vanaf het moment dat de wekker gaat je dag al staat volgepland. Met activiteiten gericht op het bereiken van verschillende doelen ergens in een toekomst. Je tijd zo efficiënt mogelijk ingericht. Ik zou zeggen dat een dergelijke mate van efficiëntie zonder ruimte voor onverwachte spontane momenten een hele koude boel zou worden.
In Japan kennen ze het woord ‘yugen’. Yugen kan beschreven worden als het gevoel van het bekijken van een groep vogels die rustig door de lucht de wolken in vliegen; als het bekijken van een schip wat langzaam achter de horizon verdwijnt; als het wandelen in een bos zonder duidelijk einddoel voor ogen. Wandelend met een takje in je hand waarmee je wat tegen de bomen aan het slaan bent terwijl je om je heen kijkt en de wind door je haren voelt. Het zijn die momenten dat je als mens nutteloosheid begrijpt.
Kijkend naar de wereld om ons heen kunnen we onszelf als nieuwsgierige kinderen allerlei vragen stellen. Waarom zien bloemen er zo mooi uit? Waarom worden bijen ertoe aangetrokken? Waarom verzamelen bijen honing voor de winter? Onze op wetenschap gerichte cultuur lijkt deze vragen droog te beantwoorden met iets als ‘overleven en voortplanten’. Wat als je als een nieuwsgierig kind met ‘waarom’ blijft doorvragen? Is het uiteindelijke antwoord wel ‘overleven en voortplanten’?
Misschien is alles om ons heen gewoon wel zoals het is, omdat het er is. Misschien heeft alles om ons heen kunnen ontstaan omdat er de ruimte, materie en tijd was om het te kunnen laten ontstaan. Misschien is alles om ons heen, waaronder wij mensen, een expressie van alles wat er is. Wij mensen een kunstwerk van het universum zelf.
Terugkomend op nutteloosheid; Muziek is nutteloos. Muziek heeft geen doel. Het doel van muziek is niet om tot het einde van het nummer te komen. In dat geval zouden nummers sneller kunnen worden afgespeeld of zou er begonnen kunnen worden met de laatste noot. Dansen heeft geen doel. Bij dansen is het niet de bedoeling te kunnen eindigen op een specifieke plek in de ruimte. Het doel van dansen is het dansen zelf. Hetzelfde geldt volgens mij voor het leven als geheel. Het doel van het leven is het leven zelf.
Binnen Oosterse culturen wordt leven eerder nutteloos genoemd zonder negatieve nasmaak. Het woord nutteloos wordt hier eerder gebruikt en gebruik ik in dit artikel ook als compliment. Kunst is ontzettend nutteloos. Kunst heeft op geen enkele manier directe invloed op basale zaken als ‘overleven en voortplanten’. Kunst wordt als het goed is niet gecreeërd om geld te verdienen, maar als pure expressie van de kunstenaar. Mensen zijn niet bezig met kunst om er later interessant over te kunnen praten of om een verheven indruk te kunnen maken. Mensen zijn met kunst bezig, omdat het op die momenten de kracht heeft iets bij mensen te kunnen losmaken.
Ikzelf vind dichten een mooie en bijzondere vorm van kunst. Ik zou zeggen dat het grootste verschil tussen gedichten en proza is dat bij gedichten de letterlijke woorden en de letterlijke betekenis van de zinnen er niet toe doen. Ik zou zeggen dat een goed gedicht een gedicht is waarbij de dichter ervan zijn gevoelens of ideeën van dat moment op papier heeft weten te krijgen. Dit zonder dat dit op een logisch geconstrueerde en letterlijke manier op papier is gezet. Meer op een manier dat het gevoel of idee wat de dichter op een bepaald moment had op een later moment bij de lezer ook op een dergelijke manier binnenkomt. Dan niet per definitie op het niveau van gedachtes. Vooral op gevoelsniveau. Zoals bij elke vorm van kunst kan via gedichten gecommuniceerd worden wat in alledaagse taal niet over te brengen is. Het kan de kracht hebben je te kunnen raken op een dieper niveau.
Persoonlijk ben ik fan van de Amerikaanse dichter Charles Bukowski. Hij leefde de vorige eeuw in de achterbuurten van Los Angeles. Waar hij veel inspiratie voor zijn werk vandaan heeft gehaald. Charles Bukowski was een dichter met een weinig jaloersmakende levensstijl. Hij was depressief en alcoholist. Wat beiden overkomt in wat hij geschreven heeft. Wat ik bewonderenswaardig aan hem vind is dat hij ondanks dit alles content lijkt te zijn met het leven wat hij leidt en met de persoon wie hij is. Er lijkt een zekere acceptatie te zijn. Een acceptatie waar ik persoonlijk veel rust uit heb kunnen halen op de momenten dat ik het zelf even moeilijk had. Hij heeft naar mij weten te communiceren onder het oppervlakte van de letterlijke woorden uit zijn gedichten.
Wat ik op technisch vlak interessant en fijn vind aan zijn schrijfstijl is het ontbreken van regels op wat voor manier dan ook. Het wel of niet gebruiken van interpunctie en verschillende lengtes van zinnen worden willekeurig ingezet. Over het gebruik van rijm had hij de stellige mening dat het zou afleiden wanneer hier de focus op zou worden gelegd. Er is maar een iets wat overblijft; Expressie van het moment.
Hieronder heb ik een gedicht van Charles Bukowski geplaatst waarin hij schrijft over schrijven. Zijn vurige passie, enige frustatie en het belang van schrijven voor hem blijken hier voor mij zo sterk uit. Zelf vind ik het ook fijn om af en toe te schrijven. Soms heb ik ideeën in mijn hoofd of is mijn hoofd juist een warboel wat ik niet makkelijk kan communiceren op andere manieren. Schrijven helpt mij hierbij dit uit mijn systeem te kunnen krijgen en om de rust in mijn hoofd weer te kunnen herpakken. Verschillende vormen van kunst kunnen hier heel goed bij helpen. Als je zelf geprikkeld bent geraakt door het idee van dichten kan ik je eigenlijk niet veel meer aanraden dan ergens een oud notitieboekje vandaan te toveren, wat te proberen en te zien wat er uit komt.
Manus is student Klinische Psychologie en via een stilteweekend en Have a breakmaaltijden betrokken bij Rapenburg 100
je hoeft dit gedicht niet leuk te vinden
~Manus
niets moet
er moet
helemaal niets
je hoeft niet
jezelf te zijn
je hoeft ook niet
binnen het gebaande pad te blijven
en je hoeft er ook niet buiten te gaan
je hoeft niet
het ene leuk te vinden
en het andere niet
je hoeft niet spontaan te zijn
wat misschien wel de grootste paradox
in zichzelf is
je hoeft niet lief te hebben
liefde is ongrijpbaar en eigenwijs
en het schuilt
als het voelt dat het moet
er komt een moment
dat je niet zoveel meer moet
wat eigenlijk betekent
dat je jezelf meer accepteert
niet overdreven lief hebt
maar gewoon
oke
en er lijkt zoveel ruimte
en tijd te zijn
en energie wat bubbelt onder de oppervlakte
en dan kan alles gebeuren
ongehaast
op zijn eigen tijd
jouw leven is van jou
doe ermee wat je wilt
of niet
wie ben ik
~Manus
ik weet niet
wie ik ben
jij weet dat
waarschijnlijk beter
jij ziet wat ik doe
jij hoort wat ik zeg
ik zie mijn gedachtes zweven
ik merk half wat ik doe
ik geniet
en soms niet
ik probeer het te grijpen
te begrijpen
soms doe ik dat
lijkt het
soms niet
eigenlijk
vaak niet
daar ga ik weer
zwevend
tussen de sterren
als altijd
so you want to be a writer?
~Charles Bukowski
if it doesn’t come bursting out of you
in spite of everything,
don’t do it.
unless it comes unasked out of your
heart and your mind and your mouth
and your gut,
don’t do it.
if you have to sit for hours
staring at your computer screen
or hunched over your
typewriter
searching for words,
don’t do it.
if you’re doing it for money or
fame,
don’t do it.
if you’re doing it because you want
women in your bed,
don’t do it.
if you have to sit there and
rewrite it again and again,
don’t do it.
if it’s hard work just thinking about doing it,
don’t do it.
if you’re trying to write like somebody
else,
forget about it.
if you have to wait for it to roar out of
you,
then wait patiently.
if it never does roar out of you,
do something else.
if you first have to read it to your wife
or your girlfriend or your boyfriend
or your parents or to anybody at all,
you’re not ready.
don’t be like so many writers,
don’t be like so many thousands of
people who call themselves writers,
don’t be dull and boring and
pretentious, don’t be consumed with self-
love.
the libraries of the world have
yawned themselves to
sleep
over your kind.
don’t add to that.
don’t do it.
unless it comes out of
your soul like a rocket,
unless being still would
drive you to madness or
suicide or murder,
don’t do it.
unless the sun inside you is
burning your gut,
don’t do it.
when it is truly time,
and if you have been chosen,
it will do it by
itself and it will keep on doing it
until you die or it dies in you.
there is no other way.
and there never was.
Recente reacties